Saç Dökülmesi (Androgenetik Alopesi) Nedir?

Saç dökülmesi ya da diğer adıyla Androgenetik Alopesi, erkeklerde 20’li yaşlardan sonra sık görülen bir durumdur. Saç dökülmesi bir hastalık olmayıp, genetik yatkınlık nedeni ile daha sık görülen karakteristik yapıdır.

İnsan vücudundaki kıllar (kaş, kirpik, saç ve diğer kıllar) gebeliğin ikinci ayından itibaren oluşmaya başlar ve gebeliğin dördüncü ayından itibaren tüm vücut üzerine yayılmaya başlar. Erişkin ve sağlıklı insanlarda ortalama 5-6 milyon civarında kıl bulunur. Ancak bazı insanlarda normalin çok daha üzerinde kıl bulunabilmektedir. Bu duruma tıp dilinde “Hirsitismus” denmektedir. Tam aksine bazı insanlarda ise normalin çok daha altında kıl bulunur. Buna da “Atrichie” denir.

Sağlıklı bir insanın kafasında ortalama 10.000 kıl bulunur ve bu kılların ortalama ömrü 2 ile 7 yıl arasındadır. Bu süreden sonra saç kılları dökülür ve yerine yeni kıllar çıkar.

Saç Nedir?

Saç, esas olarak, kıl folikülleri adı verilen derideki organlar tarafından üretilen “keratin” adı verilen bir proteinden oluşan cansız bir vücut yapısıdır. İnsan vücudunda, yaklaşık 100.000’i kafa derisinin içinde bulunan yaklaşık 5.000.000 saç folikülü vardır. Bu sayı doğumdan yetişkinliğe kadar nispeten sabit kalır, ancak tipik kellik tipinde uzun görünür kıl üretmeyi bırakabilirler.

Her saç, saç folikülü adı verilen bir yapıdan büyüyen “keratin” adı verilen bir protein demetidir. Saç kökleri, avuç içleri ve ayak tabanları hariç tüm cildinizi kaplar.

İnsanlarda görülen saç türü ikiye ayrılır. Bunlardan birincisi “Vellus tüyleri” adı verilen ve kadınlarda; yüzde, karın bölgesinde ve sırt bölgesinde bulunur. İnce yapıda olan bu kullara “şeftali tüyü” adı verilir. Bir diğer kıl türü ise “terminal kılları” olarak adlandırılır. Bu kıl tipi uzun, kaba ve koyu renklidir. Hem erkeklerde hem de kadınlarda kafa derisinde kasık ve koltuk altı gölgelerinde görülen kıllardır.

Saçın Rengi Nasıl Oluşur?

Saç rengi, her insanda farklı şekilde görülür. Saç rengini oluşturan ana etken genetik yapıdır. Saçın rengini oluşturan etmenler, saçın kalınlığı ve saç renk maddesinin niteliğine niceliğine bağlı olarak gelişir. Bu bilgilerden sonra saç beyazlamasının da genetik etkenlerden kaynaklandığını ve aynı zamanda saç renk maddesinin niteliği ve niceliğinden kaynaklandığını söylemek doğru olacaktır.

Saçlar Neden Dökülür?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bir saçın ya da saç kılının ortalama ömrü 2 ile 7 yıl arasında değişir. Bu evre tamamlandıktan sonra saç dökülür ve yerine yenisi çıkar. Ancak “kellik” ya da diğer adıyla saç dökülmesi sorunu, dökülen kılların yerine yenisinin çıkmaması anlamına gelir.

Erkeklerde saç dökülmesi, 20-30’lu yaşlardan sonra görülmeye başlar. Çoğunlukla genetik yatkınlığın etken olduğu erkek tipi saç dökülmesine “Androgenetik Alopesi” adı verilir. Erkeklik hormonu olan “androgenler” tarafından etkilenen ve genetik olarak saç dökülmesine yatkın olan erkeklerde “puberte dönemi”  sonrası yani 20 ile 30’lu yaşlardan itibaren görülmeye başlar.

Erkeklerde saç dökülmesi ya da “erkek tipi saç dökülmesi” alın bölgesindeki saç çizgisinin geriye çekilmesi ile başlar. Daha sonra tepe bölgesinin incelip açılmasıyla devam eden durumdur. “Androgenetik Alopesi”, “Male patern alopesi” ve “olağan kellik” isimleriyle adlandırılan saç dökülmesi, genellikle tepe bölgesine itibaren devam etse de bazı kişilerde kafatasının komplesini kapsayabilmektedir.

Saç dökülmesi, bir hastalık olarak kabul edilmez, erkeklerin “karakteristik yapısı” olarak kabul edilir. Erkeklerin yarısından fazlasında ergenlik dönemi sonrasında androgenetik alopesi yani saç dökülmesi durumu görülmektedir. Kadınlarda da androgenetik alpoesi görülse de kadınlarda görülme şekli ve oluşma şekli erkeklerinkine göre farklıdır.

Saç Dökülmesi Nedenleri Nelerdir?

Saç dökülmesi nedenleri, üç ana temelden oluşmaktadır. Yaşlanma, hormonlar ve sıklık, saç dökülmesinde rol oynayan üç ana etkendir. Kişiden kişi göre saç dökülmesi oranı ve şekli değişse de genel olarak etken olan durumlar bunlardır. Daha sonraki konularımızda, saç dökülmesine neden olan etkenler hakkında ayrıntılı bilgilere yer vereceğiz. Şimdi isterseniz gelin birlikte saç dökülmesine neden olan bu üç ana etmenin ne olduğunu inceleyelim.

1- Yaşlanma

İnsanların doğumundan ölümüne kadar olan sürede insan vücudunda bulunan kök hücreler, kendini yenileyerek çoğalırlar. Ancak “yaşlanma” dediğimiz evreye girildiği andan itibaren kök hücreler kendilerini yenileyemezler ve vücudun bir bütününde yaşlılık belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Bu yaşlanma belirtilerinden biri de saçların dökülmesidir. Sağlıklı bir bireyin kafatası üzerinde bulunan ortalama 100.000 kıl, dökülmeye başlar, bazı kişilerde tamamen kaybolur bazı kişilerde ise kısmi olarak dökülmeler meydana gelir.

Yaşlanan insanların organizmaları dayanıklılığını kaybetmeye başlar. Saç derisi de bir organizma olduğu için üzerinde bulunan saç kıllarını tutma gücü saç derisinde de azalmaya başlar ve bu da saç dökülmesine yol açmaya neden olur. Genetik olarak saç dökülmesine yatkın olanlarda geçen süre içerisinde saç dökülmesi artmaya başlar ve bazen tamamen dökülür.

2- Hormonlar

Kelliğin oluşma nedenleri ile ilgili araştırmalar, binlerce yıl öncesinde yapılmaya başlamıştır. Tarihi kaynaklarda yer alan bilgilere göre kellik konusundaki ilk araştırmalar, 4000 yıl önce Mısır’da başlamıştır. İlk defa androgenetik alopesi araştırması yapan kişinin M.Ö. 4. Yüzyılda Aristo tarafından yapıldığı bildirilmektedir. Aristo, yaptığı araştırmalardan edindiği deneyimleri sonucunda, kellik ile cinsellik arasında bir bağın olduğunu ileri sürmektedir. Aristo’nun ortaya attığı bu tez, yüzyıllar boyunca araştırılmaya devam edilmiş ve netice olarak kısır erkeklerde androgenetik alopesi görülmediği tespit edilmiştir. Bu araştırmalar, Osmanlı döneminde Osmanlı Padişahı Abdulhamit dönemine kadar devam etmiş ve Aristo’nun öne sürdüğü bu iddianın gerçek olduğu anlaşılmıştır. Yani kellik problemi ile cinsellik arasında sıkı bir bağın olduğu kabul edilmektedir.

“Androgen hormonu” erkeklik hormonudur. Androgen hormonları, “testereon Alfa-5 redüktaz” ismi verilen enzim taradından dihidrotestoterona (DHT) dönüştürülür. DHT de saç kökleri üzerindeki reseptörlere baglanarak etkisini gösterir. Alfa-5 redüktaz enzim eksikliği olan erkeklerde saç dökülmesi oluşmaz. DHT genetik olarak yatkınlığı olan kişilerde anagen faz süresini kısaltır. Doktor Seran Göçer’in bu konuda kendi sitesinde verdiği bilgide, şunlara yer vermektedir;

“Bu durum her saç yaşam döngüsünde anajen fazın daha da kısalmasına yol açar. Bu saçın maulaşabileceği maksimum saç uzunluğunun azalması ve saçların genel görünümünde anagen fazında olan saçların göreceli olarak azalması demektir. Katajen ve telojen faz (ara faz ve dinlenme fazı) saçın dökülmesi ile sonlanır. Bu fazlarda süre olarak değişiklik olmaz. Ancak anajen faz kısaldığında herhangi bir anda tüm saç kütlelerindeki oranlar göreceli olarak artmış olur. Bu da orantısal olarak daha fazla saçın dökülmesi demektir.Anajen fazda normalde iki tip saç üretilir: 1. Terminal(kalın ve renkli)saçlar 2. Vellus (ince ve renksiz) saçlar. Bilindiği gibi vellus saçlar daha çabuk dökülen saçlardır. Yine Androgenetik Alopesi kişilerde hormonların ve genlerin etkisiyle terminal saç köklerinde gittikçe hızlanan bir biçimde küçülme (minyatürizasyon) oluşur. Bunun sonucu terminal saçlar vellus saçlara benzemeye başlar. Minyatürize olmuş köklerde zayıf, ince ve renksiz (vellus) saçlar üremeye başlar. Küçülmeye devam eden kökler bir süre sonra mikroskopla incelendiğinde hücre kılıfının bir kalıntısı haline döndüğü görülür ve saç kökü böylelikle yok olur.Hem erkekler hem de kadınlar androjen hormonu taşırlar. Herkeste bu hormonlar olduğuna göre niçin herkesin saçının dökülmediği sorulabilir. Burada genetik taşıyıcılık olması yanında aşağıda belirtilen hususlar da önemlidir:

1. Androgenetik Alopesi olanların saçındaki androjen reseptörlerinin sayısı fazladır. Hormon normal düzeyde olsa onu bağlayan reseptör çok olduğundan hormonun saç üzerine etkisi çok olmaktadır.
2. Androgenetik Alopesili kişilerin reseptörleri daha hassastır.
3. Androgenetik Alopesili vakalarının Alfa-5 redüktaz enzimi aktivitesi daha fazladır.

Kaynak: https://www.drserangocer.com/sac-nedir

3- Sıklık

Saç dökülmesine neden olan bir diğer etken ise “sıklık” olarak belirtilir. Ergenlik dönemi sonrasında erkeklerin yüzde 94,96’sında alın bölgesindeki saç çizgisinde gerilemeler görülmeye başlar. Erkeklerin yaklaşık yarısında alın ve tepe bölgesinde dökülmeler yani “kellik görülür. Yapılan araştırmalara göre erkeklerin yüzde 30’u 25 yaşından itibaren, yüzde 40’ı 40 yaşından itibaren, yüzde 50’si ise 50’li yaşlardan itibaren Androgenetik Alopesi belirtisi ile karşılaşırlar. Kadınlarda da görülebilen Androgenetik Alopesi, erkeklere göre daha azdır. Yine uzmanların yaptıkları araştırmalara göre kadınlarda Androgenetik Alopesi oranı yüzde 20-30 arasında görülmektedir.

İlginizi Çekebilir: Saç Ekimi

Saç ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular